Зачленете се во нашиот клуб на читатели и најновите текстови ќе ги добивате на вашата мејл адреса
Пишува: Ване Трајков
Градинарите од струмичкиот регион се спремаат за новата призводствена сезона. Ги подготвуваат оранжериите, пластениците каде за некој ден ќе ја почнат сеидбата на зелката, краставиците, доматите, пиперките. Почнуваат нов производствен циклус, но земјоделците не знаат дали и колку ќе произведат, кому и за колку ќе го продадат. Во отсуство на договорено производство, пласманот им е рак-рана. Не знаат дали со произведениот зеленчук ќе бидат во ќар или загуба, оти пазарната економија си го прави своето, а во земјава изостанува заштитата на земјоделците наспроти трговците откупувачи, ниту пак, има сериозна поддршка од државата за унапредување и развој на овој сектор.
Имаме намалено земјоделско производство. Тоа е факт. Во струмичко со градинарството остана само повозрасната популација. Ретко да се види млад земјоделец на нива. Возрасните не ги следат новите технолгоии и методи на производство што резултира и со намалени приноси. Проблем се и сè поизразените климатски промени. Последниве години се случува на пазарот во одредени временски периоди да нема доволно количини зеленчук за извоз, а во одделни периоди да нема пласман. Тоа укажува дека треба нешто да се менува за поттикнување на производителите. Субвенциите не ги дадоа очекуваните резултати, вели Ристо Велков земјоделец од Василево и преставник од земјдоелското здружение ,,Агро сојуз’’
Субвенциите во земјоделство и руралниот развој во Република Северна Македонија се воведоа пред речиси две децении. Тие од година во година постојано се зголемуваа со надеж дека ќе се поттикнат земјоделците да ги зголемат површините, но и приносите. Ако во 2008 година државата издвојуваше 45 милиони евра за субвенции, сега секоја година за таа намена се издвојуваат по околу 150 милиони евра. Но и покрај зголемените средства, Северна Македонија и понатаму останува увозно зависна држава на храна, односно на земјоделско прехрамбени производи. Кога станува збор за градинарство, овоштарство, лозарство, полјоделство, субвенциите се делат по основ пријавена површина и се движат од 10 до 40 илјади денари по хектар, но и по околу 3 денари за предаден килограм производство кај регистриран откупувач или преработувач.
Треба нешто да се менува во моделот на субвенционирање. Очигледно оваа финансиска поддршка не ги дава очекуваните резултати. Според мене, треба да се направи една анализа, да се најде вистинскиот модел и да се отстапи од праксата по пријавена површина, туку да се оди на субвенции на произведени количини. Ние немаме евиденција колку земјоделски површини се обработуваат во моментот. Сметам дека треба да се се утврди реалната цена на чинење на еден земјдоелски прозивод и да се субвенционира во зависност од турбуленциите на пазарот. На тој начин ќе се мотивира земјоделецот, вели Велков.
Тој посочи пример дека пролетва зелката се откупуваше по 30 денари за килограм, што е двојно повеќе од минатата година, а државата повторно ги даде истите субвенции по површина како и лани кога зелката скапуваше по нивите
На иста линија е и производителот Драги Стојанов кој смета дека државата треба да донесе нов модел за директни субвенции во услови кога производството опаѓа и има несигурен откуп и пласман.
Секој може да пријави површина за субвенционирање, но останува енигма дали таа површина е засадена. Реално контроли тешко се прават на мали земјишни парцели од по еден или два декара за да се увиди дали таа е засадена под некоја култура. Не сум против да има субвенции по единица површина, но сметам дека државата треба да размисли за поголема финансиска поддршка за предадено производство кај откупувачи, преработувачи и трговци, оти проблемот секогаш ни е цената. На тој начин ќе се легализираат и финансиските трансакции меѓу производителите и трговците кои мора да даваат белешки за откупени количини. Така државата ќе знае колку површини имала засадено под одредена култура, кои се приносите, но и цената, вели Стојанов.
Тој, исто така, побара да има и официјален регистар на откупувачи и трговци на зеленчук кои мора да имат банкарска гаранција дека откупеното ќе го платат во одреден временски период.
Од Министерството за земјоделство информираа дека субвенциите се една од мерките со кои им се помага на земјоделците. Истите имаат за цел да ги стимулираат производителите да ги зголемат приносите по хектар, но и да го искроистат потенцијалот на обработливото земјиште. Велат дека финансиската поддршка во земјоделството и руралниот развој опфаќа повеќе сегменти, не само директните плаќања туку и поддршка за млад земјоделец, поддршка за набавка на опрема и механизација, поддршка за отворање на земјоделски задруги, кои треба да придонесат за осовременување на земјоделските стопанства.
ЕУ во последниот Извештај детектира дека државата останува умерено подготвена во областа на земјоделството и руралниот развој и бележи одреден напредок со донесувањето на Националната стратегија. Сепак, за идната година се посочени три точки на кои Владата треба да стави акцент.
Наредната година Северна Македонија особено треба да го зголеми раздвојувањето на директните плаќања и пренесувањето на регистарот на земјоделски стопанства и системот за идентификација на земјишните парцели на платежната агенција, да донесе законодавна рамка за понатамошно усогласување со правото на ЕУ во областа на заедничка организација на пазарот но и да вработи квалификуван пероснал во оперативната структура на ИПАРД според анализа на обемот на работа, стои во Извештајот на ЕУ во областа на земјоделството и руралниот развој.
Овој напис е изработен во рамките проектот Проверка на фактите за напредокот на Северна Македонија кон ЕУ, имплементиран од Фондацијата Метаморфозис. Написот, кој е првично објавен во Вистиномер, e овозможен со поддршка на американската непрофитна фондација NED (National Endowment for Democracy). Содржината на написот е одговорност на авторот и не секогаш ги одразува ставовите на Метаморфозис, НЕД или нивните партнери.
Сите коментари и забелешки поврзани со овој и другите написи на Вистиномер, барањата за корекции и појаснувања, како и предлозите за проверка на изјавите на политичарите и ветувањата на политичките партии, можете да ги доставите преку овој формулар
Зачленете се во нашиот клуб на читатели и најновите текстови ќе ги добивате на вашата мејл адреса
