Осум илјади млади жени во Шуто Оризари оставени без матичен гинеколог

Пишува: Мирослава Бурнс

Пред речиси една година ( 23 април 2021) Министерството за здравство со јавноста ја сподели „револуционерната“ вест: „После многу години, дваесет илјади жени од општина Шуто Оризари добиваат матичен гинеколог“.

Министерството тогаш набави и опреми специјалистичка ординација и уверуваше дека се решава овој голем проблем со кој се соочуваа жените од оваа општина, а на отворањето на гинеколошката ординација присутен беше и тогашниот министер Венко Филипче.

Но, радоста за тоа што на 20 илјади жени кои живеат во оваа општина им се овозможи пристап до гинеколошка здравствена заштита, рана дијагноза на одредени болести, редовни прегледи и сè што значи квалитетна здравствена услуга во делот на таа специјалност, не траеше долго. Само една година подоцна, во март 2022 година, жените во Шуто Оризари повторно немаат гинеколог.

Специјалистичката опрема во вредност од 30 илјади евра и опремената гинеколошка ординација според најсовремените стандарди со посебен стол, одредени апарати во делот на клопоскопија и најсовремениот ехо апарат, една година подоцна чекаат на доктор специјалист, бидејќи во моментот никој не работи во оваа ординација.

Гинекологот кој се согласи да регистрира приватна здравствена установа и својата ординација да ја оформи во Шуто Оризари, заедно со медицинска сестра која, исто така, беше од населбата, работеше само краток временскиот период. Докторот набрзо се „иссели“ поради приватни причини и пензионирање, а жените во Шуто Оризари повторно останаа без гинеколог повторно.

Од здружението „Иницијатива на жени од Шуто Оризари“ за „Вистиномер“ велат дека проблемот со немање матичен гинеколог во Шуто Оризари е долгогодишен, а еден од начините тој да се реши е доколку заврши легалната процедура за еден од специјализантите од 2017 година, кои беа поддржани од Министерството за здравство со обврска по специјализацијата пет години да придонесуваат во државата. Според Здружението, докторот се согласил  во неговата ординација да вработи и две медицински сестри Ромки, меѓутоа чека Министерството за здравство да го исполни својот дел од договорот, односно да уплати пари на еден од медицинските факултети, за да може да ја комплетира специјализацијата.

Здружението „Иницијатива за правата на жените“ испратило и барање за работна средба во МЗ за завршување на сите процедури на вработување на гинеколог во општина Шуто Оризари штое можно побрзо, но работите не напредуваат со голема брзина. Така на Денот на жената, 8 Март годинава, претставничките на ова здружение со транспаренти се појавија пред зградата на Министерството да потсетат дека има проблем со непостоењето на примарната здравствена заштита за жените Ромки во Шуто Оризари.

Жените од општина Шуто Оризари биле и сè уште се дискриминирани по повеќе основи, а последниот пример со немањето на трајно и системско решение за гинеколог, го потврдува сето ова. Шуто Оризари е општина каде што има претежно ромско население и практично има 8.000 жени кои се во репродуктивен период, а немаат пристап до примарна здравствена заштита-гинеколог. Овој проблем се провлекува повеќе од 10 години, при што наидуваме на игнорантски однос од страна на институциите, а воедно и немање на интерес од страна на даватели на услуги, кои за жал имаат стереотипи и предрасуди кон ромската заедница, вели за „Вистиномер“ претседателката на Иницијатива за правата на жените од Шуто Оризари, Салија Бекир Халим.

Во меѓувреме овие жени или бараат заштита на своето гинеколошко здравје во други општини, или воопшто не одат на гинеколог. Докторот кој претендира да работи во оваа матична ординација во иднина, Ламбе Крстевски, сè уште чека Министерството за здравство да уплати средства за неговата специјализација, како што се обврзало со договор.

Самиот негов интерес да работи во Шуто Оризари претставува чекор напред, бидејќи со години нема многу заинтересирани специјалисти гинеколози да се јават на огласите за матичен гинеколог за работа во оваа општина. Според статистиките на Иницијативата  на жените од Шуто Оризари, во 2015 година на дури 83.7 проценти од бремените жени кај матичните гинеколози им била незаконски наплатена услугата ехо.

На 67 проценти од Ромките им било наплатено повеќе од сумата за партиципација за услугата ПАП тест кај матичните гинеколози. Како дел од услугите што се надеваат дека наскоро ќе ги добијат во оваа општина, се и бесплатните микробиолошки тестови двапати во бременоста, кои за жените од Шуто Оризари повеќе претставуваат лукзус отколку здравствено право. Жените од Шуто Оризари во минатото се жалеле и до Народниот правобрнител бидејќи им биле незаконски наплаќани гинеколошки услуги кои требало да ги добијат бесплатно.

Според Програмата за мајки и деца и измените на Законот од 2015 година, сите здравствени услуги за бремените жени на ниво на цела држава се бесплатни и тоа треба да го почитуваат и знаат сите матични гинеколози. Во текот на бременоста протоколот предвидува три ЕХО прегледи и едно дополнително за утврдување на бременост да бидат бесплатни.

Овој напис е изработен во рамките проектот Проверка на фактите за напредокот на Северна Македонија кон ЕУ, имплементиран од Фондацијата Метаморфозис. Написот, кој е првично објавен во Вистиномер, e овозможен со поддршка на американската непрофитна фондација NED (National Endowment for Democracy). Содржината на написот е одговорност на авторот и не секогаш ги одразува ставовите на Метаморфозис, НЕД или нивните партнери.

Сите коментари и забелешки поврзани со овој и другите написи на Вистиномер, барањата за корекции и појаснувања, како и предлозите за проверка на изјавите на политичарите и ветувањата на политичките партии, можете да ги доставите преку овој формулар